Taką historię znalazłem ostatnio, Konwersje Żydów Na Ziemiach Polskich Studium Przypadku Misji Barbikańskiej W Białymstoku 1924-1939 autorstwa Tomasza Wiśniewskiego.

Miałem nic nie pisać tylko zostawic dla zachęty parę fragmentów, no ale kliknąłem na biogram autora i ... urzekła mnie Jego historia.

Doktorat obroniony w roku 2011 to zakładałem, że autor ma, w porywach, 40-stkę, a tu proszę 6-ty krzyżyk. Po lekturze wywiadu wszystko się wyjaśniło, a moja ciekawość weszła na kolejny poziom ;-)

K. B. - Jak szukałeś tych informacji w czasach, gdy nie było Internetu?

T. W. - Była to mrówcza praca. Spędziłem mnóstwo czasu w archiwach, bibliotekach, przeglądając gazety, książki. Wyszukiwałem nazwiska, które później składały się na całe wątki. Później zacząłem pisać pracę doktorską na temat konwersji Żydów na ziemiach polskich. Nigdy jej nie skończyłem, ponieważ mój promotor ją najzwyczajniej w świecie zgubił. Obroniłem ją po prawie ćwierćwieczu... W tamtych czasach pisało się na maszynie, więc miałem tylko jeden egzemplarz pełnej wersji. Następnie dostałem pracę w lokalnej gazecie i zostałem dziennikarzem. Wtedy w Białymstoku mieszkało jeszcze trochę Żydów, czy Polaków żydowskiego pochodzenia, z którymi miałem okazję się spotkać. Spotykałem się z tymi osobami, nagrywałem z nimi rozmowy. Kilka z taśm z tymi rozmowami przekazałem Państwowemu Archiwum w Białymstoku, jednak one gdzieś przepadły. W pewnym momencie znałem historię prawie każdej kamienicy w Białymstoku.

(podkreślenia moje)

To teraz żeby nie przynudzać oddaję głos Autorowi:

 

"Najaktywniejsi byli jednak Anglikanie. Na początku stulecia dysponowali stacjami w Afryce, Ameryce Pd. i Płn., a także w Europie, na terenie Królestwa Polskiego, Rosji, Rumunii, Turcji. Misje te koncentrowały się na nawracaniu niewiernych, muzułmanów i Żydów. Pierwszą stację misyjną w Palestynie powołano w 1841 roku; prowadził ją nawrócony rabin, biskup Michael Salomon Aleksander. W 1856 roku misjonarze James Finn i Ludwik August Frankl „natknęli się” tam na około 100 neofitów – Żydów. W Rumunii, w Jassach, od początku XIX wieku działała stacja anglikańska zajmująca się nawracaniem Żydów. Temat niesienia ewangelii wśród Żydów był często poruszany na licznych zjazdach i konferencjach protestantów w XIX wieku"
 

"21 września 1795 roku powstało w Londynie Towarzystwo Misyjne London Missionary Society z siedzibą w Londynie. Za główny cel Towarzystwo stawiało szerzenie religii chrześcijańskiej we wschodniej Azji, Chinach, Afryce a także na kontynencie amerykańskim. Zaczęło się ponoć od składki złożonej na ten cel przez adwokata Steewensa. Członkowie Towarzystwa prócz jednorazowej opłaty zobowiązali się do płacenia regularnych składek. W krótkim czasie powstał spory fundusz, dzięki któremu Towarzystwo zbudowało w Londynie dom i kościół; „w takowym domu utrzymuje się ciągle do półtora tysiąca neofitów, którzy tam dopóty zostają, dopóki się nie wyuczą religii, a takoż jakiegokolwiek rzemiosła...” – czytamy w „Dzienniku Wileńskim”. Autor dodaje: „to co się dzieje w Londynie może się dziać i w Wilnie”."

"Misjonarze anglikańscy rekrutowali się głównie z ochrzczonych Żydów, początkowo niemieckich, później także rosyjskich i polskich. W 1815 r. na skutek tarć w łonie LJS misjonarze, w przeważającej mierze nowochrzczeńcy, stworzyli własną organizację misyjną. Frey również odszedł od Towarzystwa i w 1816 roku (?) wyjechał do Ameryki, prowadząc tam nadal działalność misyjną wśród Żydów. Przywódcą na nowo skonsolidowanego Towarzystwa został około 1815 r. adwokat Lewis Way. Dysponował on sporym kapitałem w postaci spadku w wysokości 300 tys. funtów. W latach 1816-1817 Way odbył podróż po Europie w celu zorientowania się w możliwościach przeniesienia akcji misyjnej poza Anglię. Odwiedził m.in. Holandię, Hanower, Berlin, Petersburg, Moskwę, Mińsk i Wilno. Towarzyszył mu m.in. nawrócony rabin Beniamin Salomon. Celem tej podróży było zapoznanie się z położeniem ludności żydowskiej i możliwościami prowadzenia wśród niej pracy misjonarskiej; wynikiem było założenie kilku stacji misyjnych na terenie Niemiec i Austro-Węgier. Centrala w Londynie szczegółowo instruowała misjonarzy jakie środki należy stosować w pracy misyjnej wśród Żydów. Zalecano przesyłanie dokładnych raportów i sprawozdań z pracy misyjnej."

 

"Rychło dzięki zachętom Roberta Pinkertona z British Foreign Bible Society (Brytyjskiego i Zagranicznego Towarzystwa Biblijnego), London Society For Promoting Christianity Amongst The Jews uruchomiła na ziemiach niemieckich, a tym samym na dawnych polskich terytoriach pierwsze stacje misyjne (ok. 1818-1820 r.). Jednym z liderów tej działalności był ks. J. F. Nitschke, zaś pierwszym misjonarzem pochodzenia żydowskiego Bernhard Goldberg. Misjonarze anglikańscy w krótkim czasie stworzyli sieć swoich placówek w Berlinie, Hamburgu, Franfurcie, Breslau (Wrocław), Königsberg (Królewiec), Danzig (Gdańsk), Posen (Poznań), Dreźnie i innych miejscowościach. Wielu spośród nawróconych naonczas Żydów zatrudniono później w charakterze misjonarzy Towarzystwa Londyńskiego (J. D. Marc, J. C. Moritz, G. Freindenberg). Z anglikanami współpracowały inne organizacje zajmujące się nawracaniem starozakonnych."

 

"W tym samym czasie lider misjonarzy anglikańskich Lewis Way zabiegał o rozszerzenie swojej aktywności na teren Imperium Rosyjskiego. Już w 1817 roku uzyskał dwie audiencje u cara Aleksandra I: w Moskwie i Symferopolu. Dzięki dobrym stosunkom z księciem Dymitrim Galicynem (protestantem i protektorem działającego w Rosji Towarzystwa Biblijnego) car przyjął go życzliwie i przeprowadził z nim kilka rozmów. Pod ich wpływem Aleksander I w 1818 r. wydał ukaz przyzwalający na działania misyjne w celu zjednania Żydów do religii chrześcijańskiej, a w 1826 roku car Mikołaj I zezwolił legalnie działać anglikanom na terenie Królestwa Polskiego, wszelako pod nadzorem Konsystorza Ewangelicko-Augsburskiego."

 

"Jednak głównym celem misjonarzy anglikańskich był rzecz jasna nie Krym, lecz najgęściej zaludnione przez Żydów dawne ziemie polskie, a zwłaszcza posiadające pewną autonomię Królestwo Polskie. Już na początku XIX wieku do osiedlenia się anglikan w Królestwie Polskim zachęcał pośrednio minister Skarbu w Królestwie książę Franciszek Drucki-Lubecki. Zakładali oni gisernie żelaza, browary i papiernie. Od początku ich działania wspierało Towarzystwo Biblijne, powstałe w Warszawie w 1816 roku dzięki inicjatywie m.in. księcia Adama Czartoryskiego. Miało ono zadanie rozpowszechniania wśród Żydów, mieszkańców Polesia (Białoruś), Wołynia i Podola (Ukraina), druków i prasy ewangelickiej w języku hebrajskim, białoruskim i ukraińskim."

 

"Towarzystwo Londyńskie wysłało pierwszych misjonarzy w 1821 roku. Zainstalowali się oni w Warszawie, a w niedługim czasie uruchomili oddziały filialne w Lublinie, Częstochowie, Kielcach, Radomiu (Benni) i Piotrkowie. Przez około 10 lat działali także w Kaliszu, Suwałkach i Zgierzu, utrzymując szkółki misyjne i koncentrując swoje działania wśród Żydów. Misjonarze czynili także starania, aby przenieść swoją akcję na tereny „prowincji polskich Cesarstwa”, na co jednak nie otrzymali odpowiednich zezwoleń."

 

"Misjonarze nie byli wybrani przypadkowo. Większość z nich znała język żydowski i była odpowiednio przeszkolona. Mc Caul był profesorem języka hebrajskiego na Wydziale Królewskim w Londynie oraz przebywał już wcześniej w Rosji. W końcu zamieszkał w Warszawie. Tu też urodziła się jego córka, z którą w 1831 roku powrócił do Londynu. Tam wydawał tygodnik misyjny „The Old Paths”, który również docierał na ziemie polskie."

 

"Przez cały okres swojej działalności anglikanie byli silnie związani z centralą w Anglii. Stamtąd szły pieniądze, prasa, druki ulotne, broszury, instrukcje. Stamtąd przybywali nowi misjonarze, głównie ochrzczeni wcześniej polscy Żydzi. "

 

Zapraszam do lektury.

Konwersje Żydów Na Ziemiach Polskich Studium Przypadku Misji Barbikańskiej W Białymstoku 1924-1939

---

tagi: żydzi  anglikanie  tomasz wiśniewski 

	bolek
	17 maja 2019 16:00

2     1230    5 zaloguj sie by polubić